تحلیل عناصر روایت قصه آفرینش در قرآن، با نگاه به نقش شخصیت ابلیس به‌عنوان ضدقهرمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده دین و رسانه دانشگاه صداوسیما - قم

2 دکتری حکمت هنرهای دینی، دانشکده دین و هنر، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

چکیده

چکیده
هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل عناصر روایت بر مبنای الگوی مفهومی روایت، از قصه قرآنی آفرینش و بررسی نقش ابلیس در آن است.
روش‌شناسی: این پژوهش با استفاده از روش تحلیل روایت و با نظر به مبنای الگوی مفهومی روایت، به تحلیل عناصر روایت در قصه آفرینش در قرآن، با نگاه به نقش شخصیت ابلیس به‌عنوان ضد‌قهرمان می‌پردازد.
یافته‌ها: مقاله حاضر به تحلیل قصه آفرینش در قرآن پرداخته، و آن را با عناصر روایت مطابقت داده است. توجه اصلی این مقاله، از میان شخصیت‌های گوناگون قصه آفرینش، همچون خداوند، آدم و همسرش، و فرشتگان، بر روی ابلیس بوده و این قصه، با توجه به چگونگی نقش‌آفرینی ابلیس موردبررسی قرار گرفته است. همچنین به چگونگی بیان قرآنی در مورد ویژگی‌های شخصیتی-روایی ابلیس نیز پرداخته شده است.
نتیجه‌گیری: ابلیس در قصه قرآنی آفرینش نقش ضدقهرمان را ایفا می‌کند و عناصر روایت شامل پی‌رنگ، کشمکش، شخصیت و گفتار، همراه با مقولات زیرمجموعه‌شان، به‌خوبی در این داستان مشاهده می‌شوند. تنها مقوله‌ فرعی که فقدانش در این روایت احساس می‌شود، تک‌گویی است. همچنین می‌توان در نگاهی جامع‌تر، کل قصه آفرینش را، به‌عنوان آغازی برای پی‌رنگ جامع ابلیس در قرآن در نظر گرفت که بخش‌هایی از آن در قصه‌های دیگر قرآنی و تقابل پیامبران با او مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها