کاربست آشنایی‌زدایی در فیلم رنگ خدا ساخته مجید مجیدی

نویسنده

دانشجوی دکترای حکمت هنر دینی، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی

چکیده

داوری در‌باره فرم از قلمرو زیبایی‌شناسی و ادراک حسی بیرون نمی‌رود و تحلیل آثار هنری را بر خود اثر هنری متمرکز می‌نماید و مجموعه عناصر سازنده، نسبت‌های میان آنها و هم‌آهنگی و نظام حاکم بر آن را بررسی می‌کند. این جستار‌، در پی پاسخ‌گویی به این پرسش است که تکنیک آشنایی‌زدایی چگونه در فیلم‌ رنگ ‌خدا مورد استفاده قرار گرفته. در این نوشتار، ‌با بهره‌گیری از روش توصیفی ‌تحلیلی، فیلم ‌رنگ‌‌ خدا را از لحاظ ساختاری و محتوایی بر اساس تکنیک آشنایی‌زدایی تحلیل می‌کنیم. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که مجیدی با استفاده از شگرد «آشنایی‌زدایی» توانسته است در فیلم رنگ خدا، ابژه‌ها و پدیده‌ها را یکه‌سازی کند. او عنصر «صدا» را برجسته‌سازی می‌کند و به عنوان عنصر تکرارشونده، کنش‌های متکثّر را وحدت می‌بخشد. مجیدی در فیلم رنگ‌ خدا، ضمن آشنایی‌زدایی درفرم، در مضمون نیز مفاهیم به عادت درآمده را ناآشنا و توجه مخاطب را به سیر در آفاق و انفس معطوف می‌سازد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابراهیمیان، فرشید (1380). هنر و ماوراء. تهران: نمایش
احمدی، بابک (1387 ). ساختار و تأویل متن. چاپ چهارم، تهران: نشر مرکر
استم، رابرت (1383). مقدمه‌ای بر نظریه فیلم. ترجمه گروه مترجمان به کوشش احسان نوروزی. تهران: سوره مهر
ایوتادیه، ژان (1378). نقد ادبی در سده بیستم. ترجمه‌ی محمد رحیم احمدی. تهران: سوره
بازن، آندره (1386).سینما چیست. ترجمه محمد شهبا. تهران: هرمس
بهارلو، عباس (1382). صدچهره سینمای ایران. تهران: نشر قطره
پاکباز، رویین (1374). در جستجوی زبان نو. تهران: نشر نگاه
تودوروف، تزاتان (1385). نظریه ادبیات. ترجمه عاطفه طاهایی. تهران: نشر اختران
جانستن، رابرت کی (1383). معنویت در فیلم. ترجمه فتاح محمدی. تهران: بنیاد فارابی
سلدن، رامان (1387). راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عباس مخبر. چاپ چهارم. تهران: طرح نو
سوسور و دیگران (1380). ساخت گرایی، پساساختگرایی و مطالعات ادبی. به کوشش فرزان سجودی. تهران: حوزه هنری دفتر تبلیغات اسلامی
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1381). موسیقی شعر. چاپ سوم، تهران: آگاه
عراقی، فخرالدین ابرهیم (1384). لمعات. تصحیح محمد خواجوی. تهران: مولوی
فراستی، مسعود (1378). رنگ‌خدا (فیلم نامه، گفتگو، نقد). تهران: فرهنگ کاوش
فیستر، مانفرد (1387). نظریه و تحلیل درام. ترجمه مهدی نصرالله زاده. تهران: مینوی خرد
کاستانیو، پل (1387). راهبردهای جدید نمایشنامه نویسی. ترجمه مهدی نصرالله زاده. تهران: سمت
لینت ولت، ژپ (1390). رساله ای در باب گونه شناسی روایت. ترجمه علی عباسی. تهران: علمی فرهنگی
ووگلر، کریستوفر (1387). سفر نویسنده. ترجمه محمد گذرآبادی. تهران: مینوی خرد
محمدی ری شهری، محمد (1362). میزان الحکمه، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1339). کشف‌الاسرار و عده الابرار. به اهتمام علی اصغر حکمت. تهران: دانشگاه تهران
Shklovsky, V. (1917). “Art as Technique” in Contemporary Literary Criticism; Literary and Cultural Studies. (ed.) Robert Con Davis, Ronald Schleifer, New York, London.
Genette, Gerard (1997). “Paratexts: Thresholds of interpretation” Translated by JANE E. LEWIN, Foreword by RICHARD MACKSEY, Cambridge University PRESS.