چگونگی حق مالکیت فکری و مبانی فقهی آن در رسانههای جدید

چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی حق مالکیت فکری و مبانی فقهی آن در رسانه‌های جدید است
روش‌شناسی: این مقاله می‌کوشد با روش تحلیلی اجتهادی به شناسایی مفهوم کپی‌رایت و نحوه ارتباطش با مالکیت فکری پرداخته و سپس عناصر تشکیل‌دهنده این مفهوم و جایگاهش در قوانین و مبانی آن را شرح دهد و ضمن بیان دیدگاه فقهی در این خصوص به بررسی و تبیین فقهی این مفهوم و اثرگذاری آن در نظام اجتماعی بپردازد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که در سال 1379 قانونی با نام «قانون حمایت از نرم‌افزارهای رایانه‌ای» به تصویب رسید که به‌موجب آن، حمایت ملی از مالکیت فکری در ایران گسترش یافت. اختلاف دیدگاه نسبت به مشروعیت مالکیت فکری در میان فقها سبب ارائه فتاوی مختلف در این خصوص شده است.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌ها راه‌حل‌هایی جهت بهبود استفاده از فضای رسانه‌ای دیجیتال با پیروی از مفاهیم مالکیت معنوی، می‌توان تدارک دید؛ 1. لازم است مؤلفین و صاحبان اثر با حقوق خود در این حوزه آشنا گردند و در فرآیندهای تولید تا توزیع و تکثیر، آن‌ها را به‌کار بگیرند. 2. باتوجه‌به پذیرش بعد معنوی و اخلاقی حقوق مالکیت معنوی ازسوی فقها و صاحبنظران اسلام، می‌توان در برخی موارد که مفاهیم بین‌المللی مالکیت معنوی به‌سختی ازسوی کاربران و مصرف‌کنندگان پذیرفته می‌شوند، با رجوع به آموزه‌های دینی در این حوزه، کمبودهای موردنظر را پوشش داد. 3. فقهای شیعه نسبت به کپی‌رایت نگاه‌های متفاوتی دارند، اما زمینه‌های مساعد فکری برای تبیین بیشتر آن و موضوع‌شناسی دقیق‌تر وجود دارد تا براساس آن برخی گره‌های موجود در این زمینه مرتفع گردد.